Dự trữ dầu mỏ chiến lược của Hoa Kỳ hiện đã vượt xa yêu cầu dự trữ của IEA.

Hiện không có gì mới về áp lực tài chính lên Quốc hội Hoa Kỳ và mong muốn của cơ quan lập pháp để tìm kiếm nguồn thu nhằm trang trải cho các ưu tiên chi tiêu khác. Tuy nhiên, SPR đã được cứu rỗi từ lâu. Hiện tượng tương đối gần đây là các thành viên Quốc hội Hoa Kỳ tranh luận về việc thu hẹp quy mô của SPR và sử dụng doanh thu từ việc bán hàng đó cho các mục đích khác của chính phủ liên bang. Thị trường dầu mỏ toàn cầu đã trải qua những thay đổi đáng kể trong những năm gần đây, một phần, mặc dù không phải hoàn toàn, là do sự gia tăng đột biến về sản lượng dầu của Hoa Kỳ do cuộc cách mạng dầu đá phiến. Dựa trên những thay đổi này trong bối cảnh và triển vọng năng lượng, có thể đưa ra một số lập luận để cắt giảm quy mô của SPR. Tuy nhiên, không có ai chịu được sự giám sát.

Giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu

Sự thay đổi đáng kinh ngạc trong triển vọng năng lượng của Hoa Kỳ do cuộc cách mạng dầu đá phiến đã thay đổi nhận thức về việc Hoa Kỳ phải đối mặt với các rủi ro gián đoạn nguồn cung. Công nghệ khai thác dầu đá phiến đã mở ra trữ lượng khổng lồ cả dầu và khí đốt tự nhiên. Trong 10 năm qua, sản lượng khí đốt tự nhiên đã tăng khoảng 50% và sản lượng dầu thô đã tăng gần gấp đôi. Năm 2005, dự báo Hoa Kỳ sẽ nhập khẩu 27% lượng khí đốt sử dụng (2015) song thay vào đó, Hoa Kỳ chỉ trở thành nhà xuất khẩu ròng khí đốt tự nhiên. Sự phụ thuộc vào nhập khẩu dầu ròng đã giảm từ khoảng 60% xuống dưới 20% trong 10 năm qua. Sự bùng nổ dầu đá phiến là một trong những động lực mạnh nhất hỗ trợ sự phục hồi kinh tế của Hoa Kỳ sau cuộc Đại suy thoái, thúc đẩy hoạt động kinh tế, giảm giá năng lượng và đem lại lợi nhuận ròng lớn ngay cả sau khi xem xét chi phí xã hội. Bằng cách giảm yêu cầu nhập khẩu ròng, sản lượng dầu trong nước ngày càng tăng đã đặt ra câu hỏi về sự cần thiết phải duy trì dự trữ dầu mỏ chiến lược ở mức cao như hiện nay. Một trong những tác động của việc nhập khẩu ròng dầu của Hoa Kỳ sụt giảm là làm tăng quy mô của SPR so với nhập khẩu dầu.

Dự trữ dầu mỏ chiến lược của Hoa Kỳ hiện đã vượt xa yêu cầu dự trữ của IEA. Ước tính đến đầu tháng 1/2018, SPR của Hoa Kỳ đã đủ để chi trả cho 193 ngày nhập khẩu xăng dầu ròng, nhiều hơn gấp đôi thời gian mà IEA yêu cầu. Con số này không bao gồm trữ lượng dầu tư nhân, vốn cũng có thể được sử dụng để đáp ứng nghĩa vụ nắm giữ hàng tồn kho của IEA. Điều này hoàn toàn trái ngược với tình hình năm 2005, khi quy mô SPR của Hoa Kỳ giảm xuống mức thấp chỉ đáp ứng 51 ngày nhập khẩu ròng khi mà vào tháng 10/2005, nghĩa vụ dự trữ dầu của Hoa Kỳ đạt đỉnh điểm là 1,2 tỷ thùng dầu, trong khi SPR chỉ dự trữ 685 triệu thùng dầu vào thời điểm đó. Sự sụt giảm trong nhập khẩu dầu ròng của Hoa Kỳ có lẽ là lập luận được trích dẫn thường xuyên nhất để giảm quy mô của SPR với những lời kêu gọi như vậy đến từ cả lưỡng đảng Dân chủ và Cộng hòa tại Quốc hội Hoa Kỳ. Ngoài sự gia tăng sản lượng dầu trong nước trong quá khứ, các dự báo tăng trưởng trong tương lai cũng được viện dẫn để tranh luận ủng hộ việc giảm quy mô của SPR. Trong dự thảo đề xuất ngân sách có thể cắt giảm quy mô của SPR xuống một nửa, Chính quyền Donald Trump cũng đưa ra cách giải thích (2017), “với quỹ đạo dài hạn của khả năng sản xuất và vận chuyển năng lượng trong nước, một SPR nhỏ hơn dự kiến sẽ có thể tiếp tục đáp ứng các nghĩa vụ quốc tế và các nhu cầu khẩn cấp”.

Dầu đá phiến là nguồn cung dao động mới

Việc giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu dầu ròng không phải là cách duy nhất mà sản lượng dầu nội địa ngày càng gia tăng của Hoa Kỳ có thể được coi là biện minh cho việc xem xét lại dự trữ dầu chiến lược. Cuộc cách mạng dầu đá phiến ở Hoa Kỳ không chỉ đáng chú ý về quy mô trữ lượng khổng lồ hay tốc độ tăng trưởng sản xuất đạt được. Dầu đá phiến cũng quan trọng vì nó được coi là hoàn toàn khác biệt với phần còn lại của ngành dầu mỏ và đi theo một mô hình kinh doanh hoàn toàn khác. Dầu đá phiến thường được coi là có nguồn cung co giãn (elastic) hơn so với dầu truyền thống trên đất liền hoặc sản xuất từ các dự án dầu khí lớn ngoài khơi. Khả năng các nhà sản xuất đá phiến của Hoa Kỳ tăng hoặc giảm sản lượng tương đối nhanh để phản ứng với các chỉ dấu giá cả hoặc điều kiện thị trường thay đổi có thể được coi là một hình thức bảo hiểm chống lại rủi ro gián đoạn, cắt giảm hoặc loại bỏ nhu cầu dự trữ dầu chiến lược.

Nói chung, ngành dầu mỏ yêu cầu vốn đầu tư cao song phát triển tương đối chậm. Hầu hết các dự án phát triển dầu mỏ đều tiêu tốn hàng tỷ đô-la và mất nhiều năm để đưa vào sản xuất. Độ co giãn cung cấp ngắn hạn thấp của nguồn cung dầu thông thường chính là điều khiến dự trữ dầu chiến lược trở thành một hàng rào đáng kỳ vọng chống lại rủi ro gián đoạn. Hiện năng lực sản xuất dự phòng của OPEC là một nguồn cung dự phòng khác có thể được khai thác trong trường hợp gián đoạn. Ả rập Xê-út, nước xuất khẩu dầu lớn nhất thế giới, duy trì công suất dự phòng lớn nhất và từ trước đến nay đóng vai trò là nhà cung cấp “dao động” (swing), điều chỉnh sản xuất phù hợp với điều kiện thị trường. Năng lực sản xuất dự phòng của Ả rập Xê-út vừa là kết quả vừa là yếu tố tạo điều kiện cho vai trò nhà sản xuất dao động này: Công suất dự phòng danh nghĩa tự động tăng khi Ả rập Xê-út giảm sản xuất để hỗ trợ giá cả hoặc giảm lượng hàng tồn kho thương mại dư thừa và ngược lại, công suất dự phòng giảm khi Riyadh gia tăng sản lượng để đáp ứng nhu cầu chưa được đáp ứng hoặc hạ nhiệt các thị trường đang quá nóng. Tuy nhiên, hiện vẫn có những giới hạn vật lý, thương mại và chiến lược đối với độ tin cậy của năng lực sản xuất dự phòng của Ả rập Xê-út. Hơn thế nữa, lợi nhuận của Hoa Kỳ và Ả rập Xê-út có thể không phải lúc nào cũng phù hợp khi sử dụng năng lực dự phòng để giảm thiểu sự gia tăng giá cả đột biến. Do đó, SPR đã được chứng minh là một công cụ hữu ích trong quá khứ, bất chấp sự tồn tại của năng lực dự phòng của Ả rập Xê-út.

Tuy nhiên, sự ra đời của dầu đá phiến về mặt lý thuyết có thể đưa ra một cách khác để giảm thiểu sự gián đoạn, loại bỏ nhu cầu về SPR. Hầu như ngay từ đầu, sự gia tăng nguồn cung dầu đá phiến của Hoa Kỳ đã thúc đẩy suy đoán dầu đá phiến có thể trở thành nhà cung cấp dao động mới hoặc thậm chí thay thế OPEC và Ả rập Xê-út trong vai trò đó, mặc dù đây là một chức năng của chỉ dấu thị trường chứ không phải là chính sách của chính phủ liên bang. Hiện không giống như các loại khác trong số các dự án dầu mỏ, sản lượng dầu đá phiến giảm mạnh sau lần sản xuất đầu tiên, điều đó có nghĩa là cần phải đầu tư và khoan thêm để duy trì hoặc gia tăng sản lượng dầu đá phiến. Việc phát triển dầu đá phiến đòi hỏi số vốn đầu tư tài chính ban đầu tương đối thấp và có thể được phát triển trong thời gian tương đối ngắn, khiến dầu đá phiến rất nhạy cảm với việc tăng giá. Ngược lại với phần còn lại của lĩnh vực công nghiệp vốn luôn tập trung cao độ, ngành dầu đá phiến thì bị phân mảnh, bao gồm vô số công ty nhỏ tích cực, năng động, đổi mới và phản ứng nhanh với những thay đổi của thị trường. Một đặc điểm khác biệt của các dự án dầu đá phiến là chi phí đầu tư vốn liên tục tương đối cao, điều này khiến việc sản xuất dầu đá phiến cũng nhạy cảm với sự sụt giảm giá. Trong trường hợp nguồn cung bị gián đoạn và giá cả tăng đột biến, các công ty dầu đá phiến kỳ vọng có thể nhanh chóng triển khai vốn đầu tư và đưa hoạt động sản xuất mới đi vào vận hành sản xuất. Ngược lại, khả năng họ phải đối mặt với tình trạng giảm giá cao có nghĩa là họ phải giảm sản lượng tương đối nhanh trong chu kỳ giảm giá.

Phản ứng của ngành sản xuất dầu thô Hoa Kỳ trước sự sụt giảm giá mạnh và sự phục hồi sau đó của giá dầu trong giai đoạn 2014–2017 đã minh chứng tốc độ tương đối mà các nhà sản xuất đá phiến có thể phản ứng trước những động lực đang thay đổi của thị trường. Điều chắc chắn là nguồn cung dầu đá phiến không thể tăng nhanh như năng lực dự phòng của OPEC có thể được kích hoạt hoặc kho dự trữ SPR có thể được khai thác. Tuy vậy, độ co giãn nguồn cung tương đối cao của dầu đá phiến và khả năng dao động của các công ty đá phiến có thể đòi hỏi một kho đệm dự trữ chiến lược nhỏ hơn so với các mặt khác. Theo quan điểm này, trữ lượng SPR chỉ cần đủ lớn để đáp ứng thời gian sản xuất dầu đá phiến mới.

Hết dầu là đêm tối

Ngoài triển vọng nguồn cung dầu thay đổi và sự thay đổi tư duy từ khan hiếm sang dồi dào, triển vọng dài hạn hơn về nhu cầu dầu cũng đang thay đổi. Xe điện (EV) được hỗ trợ bởi các chính sách tài trợ của chính phủ nhiều nước được dự báo sẽ phát triển nhanh chóng ở nhiều quốc gia và sự gia tăng nhanh chóng của xe điện EV dường như gây ra mối đe dọa hiện hữu đối với động cơ đốt trong ICE chạy bằng xăng dầu trong lĩnh vực vận tải đường bộ. Sự kết hợp của hai bước phát triển công nghệ bổ sung là lái xe tự hành và khả năng di chuyển chung có khả năng củng cố hơn nữa (và khuếch đại) lợi thế của xe điện EV so với xe chạy bằng xăng bởi vì đội xe điện EV vận hành tự lái sẽ rẻ hơn so với các phương tiện thông thường khác.

Với sự điều chỉnh tăng mạnh về doanh số bán xe điện EV dự kiến, dự báo về nhu cầu dầu đạt đỉnh cũng tăng nhanh trong những năm gần đây. Mặc dù nhiều dự báo vẫn cho rằng nhu cầu dầu sẽ đạt đỉnh trong nhiều thập kỷ nữa, một số khác dự báo nhu cầu dầu toàn cầu có thể đạt đỉnh ngay vào cuối những năm 2020 hoặc đầu những năm 2030. Triển vọng năng lượng hàng năm mới nhất của hãng BP dự báo nhu cầu dầu sẽ đạt đỉnh vào khoảng năm 2035 làm trường hợp cơ bản. Công ty tư vấn Boston xem xét, như một phần của các kịch bản nhu cầu dầu của mình, một số trường hợp “gián đoạn” có thể dẫn đến xu hướng giảm nhu cầu dầu bắt đầu từ năm 2025 hoặc năm 2026. Với nhu cầu dầu đạt đỉnh sắp đến, lý do cơ bản để giữ khối lượng lớn dầu dự trữ ngày càng trở nên mong manh. Như Spencer Dale và Bassam Fattouh đã trình bày trong một bài báo gần đây, trong thời đại mới có nguồn dầu mỏ dồi dào hàm ý “thà có tiền trong ngân hàng còn hơn có dầu trong lòng đất”.

Một số học giả, nhà bảo vệ môi trường và các nhà kinh tế năng lượng lập luận thời kỳ dầu mỏ sắp kết thúc sẽ biến phần lớn trữ lượng dầu mỏ của thế giới thành tài sản bị mắc kẹt trước khi nhu cầu dầu mỏ toàn cầu giảm xuống một phần nhỏ so với mức hiện nay trong vài thập kỷ tới. Ngược lại, điều đó có thể ảnh hưởng đến việc định giá trữ lượng trên toàn thế giới. Theo lý thuyết, trong tương lai nhu cầu dầu giảm, trữ lượng dầu lớn, bao gồm cả trữ lượng thuộc sở hữu của chính phủ liên bang như SPR, sẽ có nhiều khả năng mất giá hơn là tăng giá. Trong hoàn cảnh như vậy, việc bán dầu dần dần các kho dự trữ chiến lược dường như là hợp lý. Hơn thế nữa, khi nhu cầu dầu giảm, tác động bất lợi của việc tăng giá dầu đối với nền kinh tế Hoa Kỳ sẽ giảm dần, do đó cũng làm giảm giá trị của SPR để hạn chế các cú sốc về giá dầu.

Link nguồn: https://www.energypolicy.columbia.edu/wp-content/uploads/2018/05/CGEP_Rethinking_the_Strategic_Petroleum_Reserve_June2018.pdf

Sự cân nhắc việc tối ưu hóa quy mô kho dự trữ dầu chiến lược của Hoa Kỳ (Kỳ 1)

Sự cân nhắc việc tối ưu hóa quy mô kho dự trữ dầu chiến lược của Hoa Kỳ (Kỳ 2)